Deri ku mund të quhen shqiptarë?!

“Në 1878 në Kongresin e Berlinit, kancelari gjerman Bismarck deklaroi se Shqipëria nuk ishte më shumë se "një shprehje gjeografike". Megjithatë në të njëjtin vit,, delegatët me influencë nga rajonet shqiptare të Perandorisë Osmane u mblodhën në Lidhjen e Prizrenit, për vendosjen e pretendimeve të para moderne të statusit kombëtar. Austro-Hungaria mbrojti pretendimet shqiptare në vitet që pasuan, në një ngecje me Serbinë dhe Greqinë, të cilët kishin hyrë në aleanca me Britaninë e Madhe, Francën dhe Rusinë.

Ismail Qemali ishte i pari që shpalli një republikë shqiptare, që rezultoi afatshkurtër në Vlorë në vitin 1912.

Por një vit më vonë Konferenca e Paqes në Londër krijoi Mbretërinë e Shqipërisë, vetëm me gjysmën e popullsisë shqiptare. Pjesët e tjera u ndanë ndërmejt shteteve fqinje. Traktati gjithashtu ndau Kosovën, në mes të Serbisë dhe Malit të Zi. Shqiptarët kurrë nuk kanë pranuar paragjykime për njerëzit e tyre, dhe sot nacionalistët e saj janë përqendruar në "korrigjimin" e "padrejtësisë historike."

Është e vërtetë se ka pasur shumë pak garanci për një të ardhme për gjendjen e Shqipërisë në atë kohë. Ajo pothuajse u zhduk gjatë Luftës së Parë Botërore, dhe nuk kishte asnjë zgjidhje reale në kufijtë e saj, derisa traktati i 1926-ës, i cili ishte bazuar në logjikë të dyshimtë. Qyteti i Gjakovës, për shembull, u bë pjesë e Mbretërisë së Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve, pavarësisht nga numri i vogël i popullsisë serbe.

Në mënyrë të ngjashme, territori i cili kishte qenë gjithmonë pjesë e rëndësishme e komunës së Dibrës u nda midis Mbretërisë dhe Shqipërisë; sot qyteti është pjesë e Republikës së Maqedonisë, edhe pse rrethina e saj tradicionale qëndron në Shqipëri (rreth qytetit të Peshkopisë).

Ka një ekuilibër delikat mes fqinjëve të Shqipërisë (Mali i Zi, Serbia dhe Greqia) dhe mbrojtësit e tyre të fuqishëm, të cilët kanë pasur ndikim në përcaktimin e territorialitetit shqiptar, siç bëri Italia me bregdetin.

Sot gjithashtu ka nocione problematike, "regjion shqiptar" ose "zona kulturore shqiptare". Shqiptarët kanë jetuar gjithmonë në mes të komuniteteve të tjera kombëtare.

Mund të themi ne se ky apo ai qytet është i botës shqiptare, vetëm se pse 50 për qind apo 60, apo 80 për qind e banorëve të saj janë shqiptarë? Shtrohet pyetja çfarë përqindje duhet të marrim, dhe më e rëndësishmja në çfarë shkalle do ta zgjerojmë zgjedhjen?!. Këto janë disa nga pyetjet që JEAN-ARNAULT DÉRENS në “Le Monde Diplmatique”./shekulli